دکتر "زیاد عبد الرزاق"، وزیر علوم سابق عراق (زمان صدام) می نویسد: 15500 دانشمند، پژوهشگر و استاد دانشگاه عراقی بعد از عملیات سرکوب آمریکا و اسرائیل علیه آنها از کار خود کناره گرفتند، وزارت کشور عراق نتایج تحقیقات در مورد متهمین عملیات ترور علیه اندیشمندان را منتشر نکرد.
گروه بین‌الملل مشرق - عملیات ترور و حذف دانشمندان عراقی از روز دوم سقوط بغداد شروع شد، به نوشته مجله "Political scene" انگلیس این عملیات میان سه طرف تقسیم شده بود:
- طرف اول موساد است که گروه هایی را برای تعقیب و سرکوب علما، پژوهشگران، اندیشمندان و پزشکان و به ویژه محققان مسائل هسته ای و شیمیایی به عراق اعزام می کند و این اقدام مطابق با تصمیم بالاترین سطوح امنیتی در اسرائیل صورت می گیرد.
- طرف دوم سرویس های اطلاعات مرکزی آمریکا است که پیشنهادهای وسوسه انگیزی را به دانشمندان عراقی جهت همکاری با این سرویس ها ارائه کرده است، از جمله آنها می توان به فراهم کردن شرایط کاری برای آنها در آمریکا و تضمین سلامتی شان اشاره کرد؛ ولی آنها با این پیشنهاد مخالفت کرده که این امر باعث تعقیب و سرکوب آنها در مراحل مختلف شده است.
- طرف سوم تیم عراقی است که با دریافت دستورات و تعلیمات از خارج اقدام به ترور اندیشمندان عراقی می کند.
تا کنون آنچه که مسئولان عراقی گفته اند، این است که گروه های مسلح ناشناخته ده ها نفر از شخصیت های آکادمیک و پژوهشگر، پزشکان، مهندسین و کارمندان دولتی عالی رتبه سابق را ترور کرده اند؛ ولی این توضیحات هویت این گروه ها را نه به صورت مستقیم و نه غیر مستقیم آشکار نکرده است، گویی که این بایکوت و سرپوش گذاشتن بر هویت جنایتکاران ادامه دارد که بالتبع آن کشتار شخصیت های دانشگاهی عراقی ادامه خواهد داشت.
لیست اولیه اسامی صدها تن از دانشمندان عراقی که در معرض ترور قرار گرفته اند را پایگاه الکترونیکی "البینه" منتشر کرده است، ولی این پایگاه تنها به انتشار اسامی افرادی که در دانشگاه های عراق ربوده و یا کشته شده اند، اکتفا کرده و هیچ توضیحی در این مورد نداده است.
دوم اینکه روند تعقیب و ربودن دانشمندان عراقی تشدید می شود و بعید نیست که طرف های خارجی پشت این پدیده نهفته باشند و هدف آنها خالی کردن عراق از نخبه ها و شخصیت های علمی است. اولین اظهارات در این زمینه مربوط به یک پزشک در وزات بهداشت به نام دکتر "محمود عباسی" است، وی در این رابطه گفت: این پدیده نیاز به تحقیق و بررسی دارد چرا که یک اقدام کور کورانه نیست بلکه اقدامی برنامه ریزی شده از جانب طرف های خارجی است و انگشت اتهام به سمت موساد اسرائیل به عنوان تنها طرفی که چنین جنایت هایی را مرتکب می شود، دراز است.
موساد در گذشته نیز تعدادی از دانشمندان و اساتید دانشگاه های عراق را به ویژه در بغداد و مناطق شمالی ترور کرده است. بعد از این نیز منابع وزارت کشور عراق فاش کرد که هدف از تشدید اقدامات امنیتی برای مقابله با تعقیب و سرکوب اندیشمندان پزشکان توسط گروه های مسلح و محروم کردن عراق از مغزهای متفکر است.
همه این اقدامات در مرحله انتقالی صورت گرفت یعنی بلافاصله بعد از سقوط بغداد. در آن زمان حرف و حدیث در مورد ورود گروه های موساد برای حمایت از ارتش آمریکا به شهرهای مختلف عراق زیاد شد، عناصر موساد در این دوره به دنبال دانشمندان هسته ای و متخصصان امور شیمیایی بودند که بعد از گذشت چند ماه از ورود آنها به عراق پایگاه الکترونیکی "العراق – 5" اطلاعات جزئی تر در این مورد منتشر کرد.
این پایگاه با استناد به اظهارات دکتر "زیاد عبد الرزاق"، وزیر علوم سابق عراق (زمان صدام) می نویسد: 15500 دانشمند، پژوهشگر و استاد دانشگاه عراقی بعد از عملیات سرکوب آمریکا و اسرائیل علیه آنها از کار خود کناره گرفتند، وزارت کشور عراق نتایج تحقیقات در مورد متهمین عملیات ترور علیه اندیشمندان را منتشر نکرد. مسئولان آمریکایی تعدادی از آنها را آزاد کردند و با انتشار نتایج تحقیقاتی که صورت گرفته بود، مخالفت کردند.
در همین راستا "عامر الخزاعی"، قائم مقام وزات بهداشت عراق عوامل ناشناخته و پلید را به دست داشتن در این عملیات متهم و هدف آنها را مقابله با پیشرفت این کشور عنوان کرد. همچنین "هدی النعیمی"، رئیس مرکز مطالعات فلسطین در دانشگاه عراق نیز موساد را عامل این ترورها دانست، اینکه پیشنهادهایی از طرف اسرائیل به گروهی از دانشمندان عراق برای فعالیت در اسرائیل مطرح شده است و به آنها اعلام کرده اند که باید بین ترور و قبول این پیشنهاد یکی را انتخاب کنند!
تهدیدها علیه دانشمندان عراقی تا بدان جا پیش رفت که گروهی از آنان پیام هایی را در اینترنت با عنوان"دانشمندان امت در معرض تهدید هستند"، منتشر کردند و از طرف های ذی ربط عربی خواستار نجات آنها از عملیات سرکوب و ترور شدند.
پانزدهم ماه مه میلادی هفته نامه المنار فلسطین نوشت که آمریکا بیش از هفتاد دانشمند عراقی را به اردوگاه های ویژه منتقل کرده است تا آنها نتوانند اطلاعات نظامی را به طرف هایی که آمریکا آنها را دشمن و تهدید کننده منافعش توصیف کرد، منتقل کنند. منابع مطبوعاتی تاکید کردند که این دانشمندان که از ملیت های مختلف هستند در حال حاضر در اماکنی که به آنجا منتقل شده اند، به سر می برند.
از سوی دیگر هفته نامه المنار فاش ساخت که به رغم همکاری تنگاتنگ میان موساد و "سی آی ای" برای آماده شدن برای جنگ علیه عراق؛ ولی بین این دو سرویس اطلاعاتی برای جذب دانشمندان عراقی به داخل آمریکا و اسرائیل درگیری و رقابت شدیدی وجود دارد. اسرائیل در این زمینه همان روشی را که بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی سابق به کار گرفته بود، استفاده کرد. در آن زمان موساد دانشمندن روسی را با برنامه های تسلیحاتی خود اغوا و به پایگاه های سری در مرکز اسرائیل منتقل کرد.
اظهارات ژنرال باز نشسته فرانسوی درگفتگو با شبکه 5 تلویزیون فرانسه در 5 آوریل 2004 بر نقش اسرائیل در ربودن، کشتار و جذب دانشمندان عراقی تاکید می کند. وی تاکید کرد که بیش از 150 نظامی از یگان های کماندوی اسرائیل برای ترور دانشمندان عراقی که در برنامه تسلیحاتی عراق در دوران رژیم سابق فعالیت می کردند، وارد خاک این کشور شدند. اسامی نظامیان اسرائیل در آن زمان در اختیار کمیته بازرسان سلاح های بین المللی به ریاست "هانز بلیکس" قرار گرفت.
این ژنرال فرانسوی عنوان کرد که طرح ترور از طرف مسئولان آمریکایی و اسرائیل وضع شد و اینکه وی اطلاعات دقیقی از هدف آنها در اختیار دارد که از جمله آنها ترور دانشمندان فعال در زمینه برنامه های موشکی و هسته ای عراق است. همچنین این دانشمندان در برنامه شیمیایی که باعث ارعاب اسرائیل شد، فعالیت داشتند، آنها 3500 کارشناس خبره بودند که 500 نفر از نخبه های آنها در زمینه تحول تسلیحاتی عراق فعالیت می کردند.
بعدها "مرکز مطالعات استراتژیک خلیج" گزارش مفصلی از ابعاد طرح آمریکایی – اسرائیلی منتشر که هدف از آن محروم کردن عراق از بازسازی تاسیسات نظامی، ممانعت از انتقال دانشمندان به کشورهای اسلامی و عربی، هشدار نسبت به ادامه فعالیت های آنها به هر شکل ممکن در مجلاتی که واشنگتن فعالیت آنها را ممنوع اعلام کرده است و بررسی منابعی بود که دانشمندان عراقی اطلاعات و دانسته های خود را از آن کسب کرده بودند.
این گزارش محورهای اصلی طرح مذکور را اینگونه بیان می کند:
تخریب زیر ساخت های پیشرفته عراقی که این کشور از ابتدای دهه هشتاد قرن گذشته سعی در پیشرفت و تحول آن داشته است. بغداد در این زمینه از توانایی های مالی برای داشتن سلاح های پیشرفته و پرهزینه استفاده می کرد و از حمایت آمریکا و غرب در نتیجه پیمانی که آن زمان میان آنها وجود داشت بهره برداری می کرد.
اجرای این طرح از زمانی که اسرائیل اقدام به بمباران تاسیسات هسته ای عراق در ژوئن 1981 کرد، شروع شد. بعد از آن نیز شورای امنیت با اصرار آمریکا قطعنامه های بی سابقه ای را درمورد تخریب تاسیسات و خلع سلاح عراق بعد از جنگ دوم خلیج صادر کرد و بوش نیز از این مسئله به عنوان توجیحی برای اعلام جنگ علیه عراق استفاده کرد. نیروهای آمریکایی عملیات غارت و چپاول بعد از اشغال عراق را نادیده گرفتند، عملیاتی که در آن بیش از 70 درصد آزمایشگاه ها و تجهیزات داخل دانشگاه ها و مراکز پژوهش های علمی در عراق نابود شد.
اما محور دوم این طرح، تعقیب دانشمندان و کارشناسان فنی عراقی و عرب است که در برنامه تسلیحاتی عراق فعالیت می کنند. گزارش مذکور در این مورد می نویسد: از زمان شروع برنامه هسته ای عراق اسرائیل اقدام به تعقیب و پیگرد دانشمندانی کرد که با این برنامه در ارتباط بودند، همان مسئله ای که در رابطه با یحیی المشد دانشمند هسته ای مصر اتفاق افتاد و از او به عنوان حلقه وصل با موسسه انرژی هسته ای در فرانسه استفاده شد؛ ولی عناصری از موساد او را در تابستان 1980 در حین انجام ماموریت در پاریس ترور کنند.
این گزارش می افزاید: علی رغم اینکه نفت انگیزه اصلی این جنگ بود ولی سرکوب دانشمندان نیز عامل مهمی بود، این موضوعی است که بریگادر ژنرال فنیست بروکس از مقر فرماندهی مرکزی آمریکا دو ماه قبل از جنگ بدان اقرار کرد، وی در مورد اهمیت دانشمندان عراقی برای آمریکا می گوید: واشنگتن از سرنگونی صدام اهداف دیگری نیز دارد، به خصوص توانایی عراق در زمینه سلاح های هسته ای، شیمیایی و بیولوژیک و نابودی سلاح های کشتار جمعی.
همانطور که "ژاک بوت"، رئیس هیئت اعزامی آژانس بین المللی انرژی هسته ای به عراق قبل از جنگ و به وضوح در این مورد می گوید: " ما باید مشخص کنیم که در عراق توانایی هسته ای وجود داشته است یا نه؟ من در این مورد می گویم موضوع شامل اندیشمندان و سلاح است. بسیاری از مراکز در داخل آمریکا نیز در این مورد سخن گفتند، جان بی ولفثال عضو برنامه منع گسترش سلاح های هسته ای در موسسه کارنگی و مشاور سابق سیاست های منع اشاعه هسته ای در وزارت نیروی آمریکا با یادآوری آنچه که بعد از سقوط اتحاد جماهیر شوروی رخ داد، خواستار جذب دانشمندان عراقی شد. در آن زمان آمریکا، اروپا و ژاپن به جای تعقیب کارشناسان و دانشمندان تسلیحاتی شوروی در زمینه وسوسه و اغوای آنها همکاری کردند تا آنها به خاطر معیشت اقدام به فروش تجارب کارشناسی و مواد تحت تصرف خود نکنند. "جان بی ولفسال" بر این باور بود که می توان به جای تعقیب دانشمندان و کارشناسان، چنین راه حلی را در عراق در پیش گرفت و بهتر است که اکثریت آنها به خاطر همکاریشان مورد عفو قرار گیرند.
"مارک کلایتون" در اکتبر 2002 در روزنامه "کریستین ساینس مانیتور" نسبت به مغزهای متفکر انبارهای سلاح عراق هشدار داده و لیستی از اسامی دانشمندان عراقی که در آمریکا آموزش دیده اند را ارائه کرد. وی می گوید: این دانشمندان و کارشناسان خطرناک تر از سلاح های جنگی عراق هستند؛ چرا که آنها سلاح ها را تولید می کنند. دانشمندان بین المللی خواستار ضرورت به کارگیری آنها در جستجو برای سلاح های کشتار جمعی عراق شدند.
گزارش مذکور می نویسد: واشنگتن قبل از اعلام جنگ علیه عراق برای تحقق هدف خود در زمینه انتقال دانشمندان اقدامات زیادی را انجام داد. در همین راستا آمریکا بر گنجاندن بندی در قطعنامه شماره 1441 شورای امنیت که در سال 2002 صادر شده است پافشاری می کرد. این بند عراق مجبور می کند تا به بازرسان بین المللی اجازه دهد تا از دانشمندان و کارشناسان فنی در مورد برنامه تسلیحاتی عراق بازجویی کند و حتی در صورت نیاز از آنها و خانواده هایشان در خارج از عراق بازجویی به عمل آید.
کنگره آمریکا در اوایل سال 2003 قانون مهاجرت دانشمندان عراقی را تصویب کرد که به موجب این قانون به دانشمندانی که با ارائه اطلاعات معتبر در مورد برنامه هسته ای عراق موافقت می کنند مجوز اقامت دائم در آمریکا داده می شود. بعد از جنگ، آمریکا از طریق کمیته های بازرسی آژانس بین المللی انرژی هسته ای که قبل از جنگ مکرر به عراق سفر می کردند، به لیست اسامی این دانشمندان به ویژه کسانی که در برنامه تسلیحاتی عراق مشارکت داشتند، دست پیدا کرد.
این گزارش می افزاید، آمریکا دانشمندان عراق را به انتخاب یکی از جایگزین های زیر وادار کرد:
فعالیت در داخل عراق به شرط تعهد به عدم ارائه تجارب خود به کشورهایی که آمریکا تعیین می کند، وزارت خارجه آمریکا در این رابطه برنامه ای را با بودجه ای بالغ بر 20 میلیون دلار تدوین کرد تحت عنوان " ابتکار عمل نظارت بر علوم، تکنولوژی و مهندسی در عراق " که هدف از آن به کارگیری دانشمندان عراقی در پژوهش های مسالمت آمیز در خاک این کشور بود.
وسوسه و تحریک این دانشمندان به فعالیت در آمریکا و اعطای مجوز اقامت در این کشور
منابع علمی عراق تاکید کردند، با بسیاری ازدانشمندان برای انتقال آنها به مراکز پژوهشی غربی مذاکراتی صورت گرفت، حتی به برخی از آنها سفر به اسرائیل و فعالیت در دانشگاه ها و مراکز پیشرفته علمی و تکنولوژیک و رسیدن به رتبه های بالای علمی پیشنهاد شد، برخی از آنها با این درخواست ها موافقت کردند که در راس آنها دکتر کنعان مکیه رئیس گروه مطالعات خاورمیانه در دانشگاه بستن و استاد تعدادی ازدانشگاه های اروپایی، طاهر لبیب استاد فیزیک هسته ای و محمود ابو صالح متخصص تکنولوژی قرار داشتند؛ اما کسانی که با این پیشنهادهای مذکور مخالفت کردند، سرنوشتی که منتظر آنهاست همچنان در هاله ای از ابهام قرار دارد.
با مرور مطالعات صورت گرفته در اوایل دهه هفتاد قرن گذشته معلوم می شود که موسسات امنیتی و نظامی آمریکا از آن زمان بر تجارب و کارشناسی عراقی ها متمرکز بوده است. در مقاله ای که مجله Foreign Affairs در سال 1993 از مارتن اندیک چاپ کرده است، می خوانیم: توجه آمریکا به عراق دلایل متعددی دارد که از مهمترین آنها می توان به تجارب عراق در زمینه صنایع نظامی و پژوهش های علمی اشاره کرد، هزاران دانشمند عراقی منبع خطرناکی در خاورمیانه به شمار می روند چرا که ممکن است آنها تجارب خود را به کشورهای عربی و اسلامی منتقل کنند.
آمریکایی ها از ابتدای مقدمه چینی برای جنگ علیه عراق، اهتمام خود را به موضوع دانشمندان این کشور را کتمان نکردند و بر ضرورت اولویت بخشی به بازجویی از این دانشمندان تاکید کردند. برخی آمارهای غیر رسمی از کشته شدن 458 دانشمند و پژوهشگر عراقی در ماه مه 203 خبر می دهند و این رقم در ماه ژوئن به 751 و در ماه آگوست به 872 نفر افزایش یافت.
میانگین این ترورها از آگوست 203 تا اوایل سال 2004، 650 نفر در ماه است. آمارهای منتشر شده از طرف برخی موسسات غیر دولتی که بعد از جنگ به عراق سفر کردند، می گوید: تشدید ترورها بعد از سقوط بغداد باعث شد تا هزارن نفر از پزشکان، مهندسین، پژوهشگران و شخصیت های آکادمیک به خاطر فقدان امنیت عراق را ترک کنند.
این سازمان می افزایند: ترورها ها در خیابان بعد یا قبل از نماز جمعه و بدون هشدار قبلی انجام می شد، در همه ترورها نتایج تحقیقات انجام شده نشان می داد که عامل ترور نامعلوم است.
آمار دیگری که انجمن اساتید دانشگاه در بغداد منتشر کرد، تاکید می کند که هدف 80 درصد ترورها شخصیت های دانشگاهی بود و بیش از نیمی از کشته شدگان درجه استاد تمامی یا استادیاری داشتند، بیش از نیمی از ترورها متعلق به دانشگاه بغداد و سپس دانشگاه بصره، موصل و دانشگاه المستنصریه بود. 62 درصد از دانشمدانی که ترور شدند دارای مدرک دکتری از دانشگاه های غربی بودند، یک سوم آنها متخصص علوم پایه و پزشکی و 17 درصد از پزشکان فعال بودند، سه چهارم از کسانی که در معرض ترور قرار گرفتند کشته شدند و یک چهارمی که نجات یافتند به خارج از عراق گریختند.
شواهد قابل توجهی از زبان دکتر "نور الدین الربیعی"، دبیر کل اتحادیه شورای کیفی پژوهش های علمی و رئیس پژوهشگاه و یکی از برجسته ترین دانشمندان عراق در زمینه فناوری هسته ای نقل شده است، وی می گوید: پیشرفت فنی و تکنولوژیک عراق یکی از دلایل جنگ علیه این کشور بود، مادلین اولبرایت وزیر خارجه آمریکا در این مورد تصریح کرد: " ما جز نابودی مغزهای متفکر عراق چه کاری می توانیم با این کشور بکنیم، مغزهایی که بمب های اتمی توانایی نابودی آن را ندارد، نابودی آنها مهمتر از نابودی بمب هاست ".
دکتر ربیعی افزود: تهدید جیمز بیکر علیه طارق عزیز در نشست ژنو در سال 1999 تحقق یافت، وی گفته بود: اگر با ما همکاری نکنید شما را به دوران پیش از قرون وسطی باز می گردانیم.» وی می گوید: " ترور دانشمندان عراقی بخشی از استراتژی هرج و مرج سازمان یافته رژیم صهیونیستی برای به زانو درآوردن و به سلطه کشاندن عراقیان است، بر همین اساس کاخ ها و تاسیسات دولتی، بانک، دانشگاه ها، کارخانه ها، مراکز مهندس نظامی، موزه، کتابخانه ها و گنجینه های فرهنگی نابود شد ".
با همه این تفاصیل، همچنان این سوال مطرح است که چرا بر کشتار دانشمندان عراقی سرپوش گذاشته شده است، چرا جلسات بازجویی با متهمین بازداشت شده و یا حداقل اسامی آنها منتشر نشد؟
پر واضح است که تحقیقات صورت گرفته هویت عاملان و طرف های حمایت کننده را با دلایل محکم فاش ساخته است؛ چرا که احکام قضایی صادر شده بر آنها اعدام و یا حبس ابد است، بنابراین چرا مسئولان عراقی در زمینه حمایت از افرادی که از جامعه آکادمیک این کشور زنده مانده اند، وقت کشی می کنند.
